Fijnstof, een onzichtbare vijand

Er wordt nog vaak veel te weinig aandacht aan besteed, maar toch moeten we ons bewust zijn van het feit dat blootstelling aan fijnstof ernstige gevolgen met zich mee kan brengen. Eén van de zaken waar we bijvoorbeeld rekening mee dienen te houden is het risico op vroegtijdig overlijden. Mensen die reeds te maken hebben met bepaalde medische aandoeningen kunnen hun conditie door toedoen van fijnstof ook zien verergeren. Denk hierbij dan bijvoorbeeld aan mensen die lijden aan:

• Hart- en vaatziekten; 

• Aandoeningen aan de luchtwegen. 

Het gevaar dat schuilt in fijnstof zorgt ervoor dat er dringend moet worden ingegrepen. Dit kan onder meer door het ontwikkelen van nieuwe technologieën die een duidelijker inzicht geven in de bronnen en de bijbehorende samenstelling. Ook een duidelijker beeld krijgen van de schadelijkheid kan helpen om de schade die wordt veroorzaakt door fijnstof zoveel mogelijk binnen de perken te houden.

Twee verschillende soorten fijnstof 

Fijnstof vormt in de praktijk nagenoeg altijd een mengsel van verschillende soorten deeltjes. Op het ogenblik dat ze rechtstreeks in de lucht terecht komt spreken we van een primaire stof. Wanneer ze ontstaat in de lucht zelf naar aanleiding van een bepaalde reactie die plaatsvindt is er sprake van een secundaire stof. Er bestaan heel wat verschillende bronnen van fijnstof. Wat veel mensen niet weten is dat het zelfs door onze natuur wordt geproduceerd. We kunnen hierbij denken aan: 

• Zeezout; 

• Pollen. 

Bovenstaande gezegd hebbende is het zo dat het merendeel van de totale hoeveelheid aan fijnstof in Nederland uiteraard afkomstig is van de mens. Enkele belangrijke veroorzakers van fijnstof zijn dan ook met name het verwarmen van gebouwen, de land- en tuinbouw en het verkeer. In het bijzonder voor deze laatste geldt dat haar aandeel door de jaren heen aanzienlijk is toegenomen.

Vastgelegde grenswaarden 

Er werden ondertussen door de Europese Unie bepaalde grenswaarden voor fijnstof vastgelegd. Over een volledig jaar gemeten is het dan ook zo dat er gemiddeld niet meer fijnstof in de lucht mag zitten dan 40 microgram per kubieke meter. Specifiek voor ons eigen land geldt dat de concentraties voor een groot deel onder deze Europese normen zitten. Dit gezegd hebbende zijn er wel uitzonderingen. In verschillende regio’s worden deze namelijk vaak overschreden. Het gaat hierbij dan om: 

• De omgeving van IJmond; 

• Het westelijke havengebied van Amsterdam; 

• De Maasvlakte; 

• De Limburgse Peel.

Voor alle bovenstaande gebieden geldt dat ze niet alleen rijk zijn aan industrie, maar ook aan veehouderijen. Het is onder meer omwille van deze reden dat de WHO voorheen reeds nadrukkelijk haar bezorgdheid heeft uitgesproken.

Permanente metingen van de luchtkwaliteit 

In Nederland worden er permanent metingen uitgevoerd door een compleet netwerk van meetstations die zich verspreid doorheen het land bevinden. Op het ogenblik dat uit deze meetgegevens blijkt dat de luchtkwaliteit onvoldoende of zelfs gewoon ronduit slecht is zal het instituut een bepaalde smog waarschuwing afgeven voor mensen die te maken hebben met een bepaalde longaandoening. Zij zullen dan ook het advies krijgen om ’s middags en tijdens het begin van de avond binnen te blijven. Ook voor gezonde mensen geldt overigens in dit geval dat ze zich beter niet al te zwaar moeten inspannen. 

TNO ontwikkelt sensoren die de persoonlijke blootstelling aan fijnstof meten.